Dorpskerk
Barendrecht, 6 september 2009. Heilige
Doop van Tijs Luijendijk en Wendy Leenheer
Ds. Ph. van Wijk
Marcus 8 : 27-9:2
Lieve gemeente, lieve doopouders,
Ze zijn net weer de kerk uitgebracht, die twee stralende baby’s, Thijs en Wendy. Jullie gaan straks naar huis en het leven gaat verder.
Aan jullie de prachtige taak om ze op te voeden.
We hebben er idealen bij. Je wilt ze graag een christelijke opvoeding geven, heb je gezegd. En dan doorpratend hebben we het vaak over een pakket van christelijke en waarden en normen dat we aan ons kind willen meegeven. Het lijkt ons mooi en goed als ze respect voor anderen hebben. Als ze niet pesten. Of een hooligan worden, zoals we ze op het strand van Hoek van Holland tegen kwamen. Als ze niet liegen en bedriegen, maar eerlijk zijn. En als ze liefde hebben voor elkaar en oudere mensen. En nog veel meer. Het christelijk geloof biedt een heel scala aan goede levensvormen. Mooi als je kind daarmee vergroeit.
Maar er klinkt vandaag in de Bijbel zoals we die vanmorgen lazen iets diepers door. Een kritische toon ook. Kort door de bocht: Bij Jezus spreekt het nooit vanzelf, en vaak moet je door je eigen denkpatronen heen zakken. Je moet telkens omdenken.
Eerst al tegen Petrus.
Petrus is behoorlijk boos op Jezus, dat Jezus denkt dat Hij gedood gaat worden. Fel haalt hij tegen Jezus uit. Het is voor Petrus echt een brug te ver. Jezus heeft schitterende dingen. Kom Jezus, U wordt de Messias van het nieuwe Rijk. Die ambitie laat je toch niet los?
Maar Jezus vind die manier van denken uitermate slecht. Jij wilt niet wat God wil. Jij wilt alleen wat de mensen willen. Je bent een duivel. Satan. Nou, nou Jezus een beetje vriendelijker graag… en meer respect…
Wat is er fout aan?
Jezus gaat dan op die lijn ook nog door. Hij roept de mensen bij zich. En dan zegt Hij: wil je Mij volgen? Prima. Maar dan moet je wel jezelf verloochenen. Je moet je kruis op je nemen en zo achter Mij aankomen. Je moet je leven verliezen, want wat heb je er aan als je de hele wereld wint, maar het echte leven er bij inschiet?
Enfin je hoort wel: dit klinkt allemaal niet zo rozig.
Kennelijk speelt bij Jezus een heel nieuwe manier van denken en leven.
Maar waarom en hoe dan?
Als ik dan weer start bij de kinderen. Opvoeden betekent dat je ze leert om de weg te vinden op de ingewikkelde kaart van de menselijke verhoudingen. Maar dat is nog niet zo simpel. Want er speelt zich tussen mensen ongelofelijk veel af. Het probleem van ons mensen zie je al bij kleine kinderen. We zaten drie weken geleden op een verjaardag waar een tweeling was, ergens tussen baby en peuter. De een wilde spelen met een of ander tasje. En ogenblikkelijk wilde de ander het ook. Er werd gerukt en getrokken. En dan gaat het niet om dat tasje. Maar om een basisintuïtie bij ons mensen. Die baby wilde het geluk van haar zusje na-apen. Mijn verlangens zijn bijna altijd nageaapt van iemand anders. Dat is iets wat je niet in de gaten hebt. Maar het is een schier oneindig gebeuren tussen ons mensen. Zonder dat je er erg in hebt dringt zich dit mechanisme aan ons mensen op. Dag in dag uit. Al vanaf onze eerste levensperiode.
En eigenlijk is heel onze westerse samenleving waarvan het hart gevormd wordt door economie, ook daarop gestoeld. Heel de dag worden we geprikkeld door talloze modellen, waarvan we het verlangen nabootsen. Het hele systeem is er op gebaseerd. Niet alleen maar in de bonuscultuur van de banken. Maar net zo goed bij de huizenkopers die de huizenmarkt vormen. En bij de consument die kopen moet.
En jullie zeiden dat je je kind niet in het materialisme wilt grootbrengen. Je voelt ergens dus al wel de leegte er van aan. Maar die hele na-aap wereld die we kennen zit niet alleen in materiële dingen. Ook in positie. De collega die met een creatief idee komt, en lof oogst. In de liefde. In de nieuwe roman van Maarten ’t Hart, ‘Verlovingstijd’, kust een meisje de hoofdpersoon om zo diens vriend te kunnen veroveren. Probeer eens een tocht in je diepere lagen van je motivatie en de bronnen daarvan te maken. En je ontdekt het. Dat je je talloze malen laat bepalen door wat je overneemt van het verlangen van anderen.
En daar begint wat Jezus bedoelt: je leven verliezen om het te vinden. Je gaat onderkennen dat de opbouw van je persoonlijkheid en van je wezen langs zoveel schijn gaat.
En die schijnwereld, die wil Jezus niet. Die ontdekt hij bij Petrus. Petrus wil een prachtig christelijk Rijk bouwen. Waar Jezus koning is, en de glorie ook op Petrus zelf afstraalt. Maar dat is wat de mensen willen, zo noemt Jezus dat.
Jezus had het ook gezien bij de Farizeeën en de oudsten. Elkaar na-apen leidt ook tot allerlei politiek gedoe. Tot intriges en partijschap. Tot belangenstrijd en onderlinge rivaliteit. En dat is een wereld waar uiteindelijk altijd iemand de dupe van wordt. Iemand wordt geslachtofferd.
Jezus wilde niet de weg van de politicus gaan. Die voelen intuïtief ook haarfijn aan waar belangen liggen. Die jongleren uiterst handig met de gunst van het publiek. Koorddansend weten ze listig aan het geweld van het publiek te ontkomen. Totdat ze een keer struikelen en ook het slachtoffer worden.
En voor de duidelijkheid: denk het niet te ver weg. Een groep meiden die sterk elkaars verlangens nabootsen, dat is vaak net een slangenkuil. Haat en liefde, afgunst en gunst liggen ongekend dicht bij elkaar. En evenzogoed in een kerkelijke gemeenschap. Of in een familie. Of onder de collega’s.
Jezus is er door aan het kruis gekomen. Hij wilde namelijk niet met dat oneindige spel van de mensen meedoen. Hij koos er voor om geen slimme politicus te zijn. En Hij gaf juist zoveel blijk van kracht omdat Hij niet van verlangens van anderen leefde. Hij was puur georiënteerd op vrede en liefde. Dat heeft Hem het leven gekost. Hij wist heel goed dat het ging gebeuren. Omdat Hij wist hoe het bij de mensen werkt. Hij is er niet voor geweken. Want het enige alternatief was om in de structuren van de mensen mee te gaan doen. Dat wilde Hij niet.
Jezus volgen betekent daarom ook inderdaad: uit de schijn uitkomen. Alleen in de puurheid van liefde denken en handelen. En daardoor het risico lopen buiten de schema’s van de mensen om je heen te vallen. Het zij zo.
Of je dat kunt? Dat valt niet mee. Alleen al niet om door te krijgen waar al de schijn bij jezelf zit. En het valt niet mee om in onze huidige wereld te ontkomen aan al die modellen die zich opdringen aan je. Het valt ook niet mee om niet toch weer in die cirkel van gekonkel met jezelf te komen. Want je wilt je hachje redden. Het is nog zeer beginnend. Zeer klein vaak. Je vindt jezelf al best een echte christen? Maar kijk eens een laagje dieper. Het valt niet mee om buiten de orde te vallen. Om te lijden net als Jezus. Een kruis op het hoofd van een dopeling kan een mooi symbolisch gebaar zijn. Maar de werkelijkheid is niet zo fijn. Dwarsligger te zijn. Voorloper. De machten ontmaskeren. Egoïsme en onderbuik en gemakzucht en afschuiven en groot willen zijn. Het trekt allemaal aan ons. Je wilt dat de mensen je leuk vinden. Je wilt niet de sympathie van je vrienden verliezen. Maar nu de weg van volkomen liefde te gaan. Je kunt er op rekenen dat je dan nogal eens eenzaam wordt. En voorwerp van haat. Want je morrelt aan de bestaande orde. Wil je dat? Toch is het de weg van het Rijk. Het is de weg naar de enige echte toekomst.
Voed dus je kinderen niet alleen op met een laagje christelijke normen en waarden. Want dan blijft het een vernislaagje. Maar ga met hen de ontdekkingstocht naar de werkelijke binnenkant, die diepere drijfveren en de onderliggende lagen van het leven. En leer hen daar om de lichtende kracht van zuiverheid en liefde van God te ontdekken. Leer hen niet bang te zijn. De mechanismen om het te ontlopen, leer ze die af. Maak ze moedig in de liefde, doordat je zelf aan dat proces van sterven en opstaan deel hebt. Jezus is er in voorgegaan.
Amen.