Dorpskerk
Barendrecht, 5 april 2009
Palmzondag. Tevens bevestiging ambtsdragers.
Gemeente,
Zo’n Bijbelverhaal kan alleen maar echt iets zeggen, als we het niet romantiseren. Jezus op een ezel de stad binnenrijdend, en door de menigte met enthousiasme toegejuicht. Je kunt er een kleurrijk verhaal van maken. Maar je moet het eigenlijk steeds proberen in te lezen in onze eigen situatie. Zo concreet mogelijk.
En daarom moet je het verhaal ook goed lezen in zijn context.
Marcus schrijft het evangelie als het er niet best uitziet. De catastrofe voor Jeruzalem is dan al realiteit. Verwoesting. De tempel een ruïne. Een mokerslag voor het volk.
En in de tijd daaraan voorafgaand, ook in Jezus’ tijd was het onrustig geweest. Die overheersing door de Romeinen. De merkwaardige machtsverhoudingen. Een volk dat zoekt naar houvast. Naar een nieuwe toekomst.
Verlangen ook. Heimwee naar de tijden die ze in hun verhalen vertellen. Over David en Salomo. De glorietijd. Verlangen naar een messias die hen uit al die politieke en sociale troebelheid uit zal halen.
Eindelijk weer eens een onbekommerde tijd. Dat zou toch heerlijk zijn.
Wij zitten middenin een tijd waarin allerlei onzekerheden om ons heen klinken. Er wordt duizend miljard dollar in de wereldeconomie gepompt. Want die reus wankelt op zijn benen. Er worden talloze andere onheilsvoorspellingen over ons uitgestrooid. De toekomst lijkt in menig opzicht niet meer duurzaam te zullen zijn.
Dan kun je je voorstellen dat er allerlei bewegingen onder de mensen zijn die aan die onrust uiting geven. Ze kunnen wel bijeenkomen, de grote mannen en vrouwen van de wereld top-20. Maar dat er dan gedemonstreerd wordt omdat er een diep wantrouwen zit in wat daar nu voor goeds uitkomt, dat kun je je voorstellen. Dat er mensen zijn die diepe frustratie voelen over de manier waarop er aan de wereld leiding wordt gegeven.
Zoals er in de jaren tachtig diepe onrust was over de kernbewapening. De grootste betogingen die er ooit in Nederland geweest zijn.
Een kerkenraadslid uit één van mijn vorige gemeenten vertelde dat hij in die tijd ook ouderling was in de gemeente waar Woensdrecht onder viel. U weet wel, daar moesten ze komen, de kruisraketten. En dat de ene helft van de kerkenraad aan de ene kant van het gaas, en de andere aan de andere kant stond.
Ik heb begrepen dat er ook hier in Barendrecht nogal wat mensen tegenover elkaar stonden.
Hoe dan ook, gemeente, in tijden waarin het instabiel wordt, ontstaan er altijd volksbewegingen. De grootste partij in de peilingen is die van Geert Wilders. Het is het geluid van de onrust.
En reken er op gemeente, dat als het nog slechter zal gaan, hetgeen niet onmogelijk is, dat er veel geduw en getrek gaat komen.
Maar ook dat er positieve figuren uitgezocht worden. Obama is als een soort messias binnengehaald. Wereldwijd zag je signalen van hoop en herleving. En zijn onthaal op de top-ontmoetingen in Londen en Straatsburg was uitermate enthousiast.
Welnu, in zo’n soort setting moet je dit verhaal plaatsen. Een schare die warm loopt. Aangestoken door verlangen en hoop. Maar achter de schermen ook haat en frustratie. Woede. Jaloezie.
En dan vraag je je af waarom Jezus zich dit keer dat wel laat aanleunen. Dat Hij zich wel laat bejubelen. En als figuur van hoop binnen laat halen. Eerder had Hij het geweigerd. Toen ze hem koning wilden maken. Was er voor weggelopen. Wist hoe het werkt. Dat je van de deinende schare uiteindelijk niet afhankelijk moet zijn. Hij wist dat heel die enthousiaste beweging in een mum van tijd zou kunnen omslaan in frustratie en geweld. Waarom nu wel?
Misschien wel omdat Hij dat toch helder wilde hebben. Zoals Markus en de andere evangelisten dit achteraf ook helder hebben gemaakt. Heden hosanna, morgen: kruisigt Hem. Zulke processen moesten duidelijk worden. Het moest duidelijk worden hoe het met de gunst van het volk en in de massa-psychologie werkt. Aan de ene kant het authentieke verlangen naar een wereld van welvaart en vrede. De tijd van David en Salomo. Maar tegelijk het gevaarlijke daarin dat wij als mensen altijd meegesleept worden. Ons verlangen en onze onrust op een verkeerde manier met elkaar in verbinding brengen. Dat het zo makkelijk zwart-wit is.
Als we vandaag ambtsdragers bevestigen, dan is het uiterst belangrijk om er de vinger bij te leggen, dat je ook als kerk en gemeente o zo makkelijk in die bijna automatische processen terecht komt. Dat we juist met deze verhelderende beweging van Jezus moeten kijken naar hoe de dingen lopen, ook in de kerk. In onze groepen. En ook dat we vanuit het verhaal, het gebeuren rond Jezus met een kritische maar tegelijk ook positieve boodschap in de maatschappij staan.
En die beweging zie je ook in het tweede verhaal dat we gelezen hebben.
De tegenstelling tussen een vrouw, die in haar diepe betrokkenheid op wat er met Jezus gebeurt, het meest kostbare dat ze bezit spontaan over Hem uitgiet. Een fles olie die bijna een jaarsalaris waard is. Voorbereiding voor zijn begrafenis. Besef dat deze onbetaalbare mens vermalen raakt in de politiek-maatschappelijke onrust. Onbetaalbare liefde voor deze zachtmoedige.
En daartegenover het zo oppervlakkige gemopper dat het geld toch wel beter gebruikt zou kunnen worden. Moraliserende massa. Met het soms te makkelijke oordeel.
En daartegenover ook Judas, die hem opoffert. Omdat zijn ambities en zijn plannen gefrustreerd worden. Omdat hij vast zat in het patroon van geld en macht, en dat bij Jezus dood ziet lopen. Hij had kennelijk Jezus als model gekozen. En als Jezus er aan vasthoudt dat Hij een weg van de dood gaan, in plaats van de gloria, dan ruim je dat model hartgrondig opzij. Als onze eigen belangen en verlangens niet uitkomen dan slaat bewondering zo makkelijk om in haat.
En ook de religieuze leiders. Die de prijs wel willen betalen voor het bloedige offer dat ze willen brengen. Omdat de werkelijke belangeloosheid en liefde van Jezus hun positie ondermijnt. Moorddadige rivaliteit.
Je zou kunnen zeggen: Marcus schildert van het palet van de krachten van een diep verlangen naar liefde en vrede, en hij schildert het krachtenveld van het geweld.
Onze verlangens zijn zo vaak ten dienste van eigen belang. Het verlangen naar een Messias die onze welvaart en onze pensioenen zeker stelt. Het verlangen naar een model waar ik ook groot door word. En het is niet voor niets dat dan het eind van het liedje vaak botsing, of onrust en geweld is.
Maar de belangeloze liefde, zoals deze vrouw laat zien, opent de ruimte van vrede.
Het is onrustig aan het worden gemeente. In de samenleving. Wereldwijd zelfs. Daar helpt geen biljoen dollar tegen. Maar laten wij toch leven bij een werkelijk nieuwe orde. De mooiste beloften, door wereldleiders gedaan op een G-20 top over een nieuw financieel stelsel, zullen ons niet vrijwaren van de onvrede en het geweld dat in de wereld heerst. Want het is eigenlijk allemaal in hetzelfde straatje gedacht. Alsof we het met dit offer kunnen afkopen. En zo’n samenleving eindigt toch altijd weer bij geweld. Zelfs de demonstranten er tegen laten zien dat we gewelddadig zijn. Maar laten we onze echte hoop en onze innerlijke krachten van geloof, en van daaruit ook onze manier van leven laten richten door de werkelijk nieuwe orde die we in Jezus zien. Hij durft zichzelf te offeren om deze orde van geweld te onttronen. Met het zelf-offer van de liefde. En laten we vanuit de weg en de kracht van Jezus Christus werkelijk leven in het Rijk van God.
Amen.