Dorpskerk Barendrecht, 13 december 2009   dienst van Schrift en Tafel

Gaudete:  ‘Verheugt u’.

Magnificat: ‘Mijn ziel maakt groot de Heer’

 

Lieve gemeente,

 

Wat zeg je in een korte overdenking op zondag Gaudete, waar je naast de Schriften ook de Tafel bedient en er zo’n adembenemend rijke lezing uit de Schriften aan de orde is?

 

In elk geval hoop ik dat er iets van Gaudete terecht komt, in deze dienst. Verheugt u.

Je altijd verheugen in de Heer, zegt Paulus tegen de mensen uit Filippi.

Ik heb een enorme hekel aan opgelegde blijheid. Maar misschien dat die twee ongeboren baby’s met hun moeders iets kunnen aandragen van vreugde zonder opsmuk.

Prachtig. Johannes maakt een vreugdedansje in de schoot van zijn moeder. Hoe een verschrompelde baarmoeder een broedplek van vreugde kan worden!

Prachtig zoals Lukas dat tekent. Hij brengt hier in het literaire centrum van dit hoofdstuk die twee vrouwen en hun twee kinderen bij elkaar. En hoe ze elkaar de vreugde gunnen! Het geluk. Je hoeft over niet meer dan gewone mensenkennis te beschikken om te weten dat iemand als Elisabeth in haar speciale geluk van zwanger te zijn net als de oude Sara, zich toch weer overvleugeld had kunnen voelen door haar nicht Maria, die immers een kind met nog veel meer betekenis mocht dragen. Hoe gevoelig kunnen moeders niet zijn in de trots om hun kind…

Ik heb er al veel vaker de vinger bij gelegd. Wat laten wij dikwijls de vreugde verpesten omdat we verstrikt raken in dat mechanisme van het nabootsen van verlangens. Wat ik verlang is zo vaak ingegeven door het verlangen van anderen dat ik heb opgepikt, nagebootst. En makkelijk en vaak leidt het er toe dat er jaloezie doorheen gaat prikken. Jezelf kwijtraken. Groter en meer willen zijn of hebben. Rivaliteit.

Maar het kan bij Elisabeth lijden! Ze slaakt een luide kreet, en zegt: gezegend jij, onder de vrouwen! – gezegend de vrucht van je schoot. Vanwaar valt dit mij toe dat de moeder van mijn Heer tot mij komt?

En met onze westerse kennis van zaken zouden wij het omdraaien: het kind voelt de vreugde van de moeder en reageert trappelend. Maar nee, voor Elisabeth is het duidelijk. Voor haar is het andersom. Haar ongeboren baby hoort de stem van de moeder die zijn meester draagt En hij maakt die vreugdedans in de schoot, en daar wordt ze zelf blij van.

En die schitterende niet-rivaliserende houding van die vier, waarbij hun verlangens zich niet laten misleiden door die van de ander: dat is eigenlijk het intieme hart van het hoofdstuk.

 

En die vreugdevolle thematiek kom je ook tegen in het lied van Maria, het Magnificat. Daar gaat het ook over groot en klein. Over rijk en arm. Over nederig en hoog.

Je moet het wel verdraaid goed lezen. Maria zingt niet over zichzelf, al zou je dat in eerste instantie wel denken. Mijn ziel maakt groot de Héér! De musicus die in de uitvoering van een compositie uit is op eigen roem misbruikt die compositie. Een goede musicus maakt in de uitvoering van een compositie zichzelf transparant tot op de componist. Hij maakt zichzelf dienstbaar om de grootheid van de componist en de compositie te laten stralen. En alleen zo is hij zelf echt groot.

Zo is het met Maria.

Als het zo gegaan zou zijn dat het om haar grootheid ging, dan was ze slechts het evenbeeld geweest van de machtigen en rijken over wie ze zingt.

 

En zo is haar Kind geweest. Of de moeder op het Kind of het Kind op de moeder leek, daar valt nog wel wat over te zeggen. Maar als we deze morgen vreugdevol de Tafel vieren, dan vieren we Hem die zich tot op het bot, letterlijk, dienstbaar heeft gemaakt aan de grote compositie van de liefde. Aan de grote  Componist die de muziek van de vreugde heeft geschapen. Dit Kind heeft zich niet laten afleiden door het rivaliteitsspel om de macht. En dat betekent dat je uitgestoten kunt worden. Je lichaam gebroken, je bloed vergoten. Maar dwars door deze disharmonieën van onze stemmen die Gods compositie van de liefde hebben willen smoren, is het Magnificat van moeder Maria in Hem vervuld. Wij vieren vreugdevol in brood en wijn dat de liefde het gewonnen heeft. Totdat Hij komt!    Amen.