Dorpskerk Barendrecht, zondag Trinitatis (30 mei 2010)

Ds. Ph. van Wijk.

Evangelie: Johannes 3 : 1-16

 

Lieve gemeente,

 

In de Pinsterdienst stelde ik vijf vragen. Vragen die te maken hebben met de doorwerking van de heilige Geest. Zijn we profeten van het nieuwe Rijk van God? zo zou je het kunnen samenvatten.

 

Iemand zei: maar het is toch wel verschrikkelijk moeilijk. Hij bedoelde: om het in de praktijk te realiseren. Een gevoel dat het menselijk onmogelijk is.

Ik moest aan die opmerking terugdenken bij dit verhaal over Nicodemus.

Een farizeeër, een theoloog. Iemand die er serieus werk van maakt. Van al wat God zou willen. Een perfectionist.

Maar dan dringt Jezus in zijn levenssfeer binnen. Althans: de geruchten over Jezus. Hij hoort Hem. Hij hoort over allerlei bijzondere lichtende dingen die door en rondom Jezus gebeuren. En dat verontrust hem. Het past niet in zijn kaders. Het moet, zo lijkt hij er over te denken, wel van God komen. En met die verontrusting en vragen waagt hij het toch om naar Jezus te gaan. ’s Nachts, stiekem. Maar toch!

Ik vind het pure winst gemeente, als we dat durven. Kritische vragen te laten doordringen in onze patronen, manieren van denken. Gearriveerdheid is de dood in de pot.

 

Het wordt een prachtig theologisch gesprek. Geen droge theologie maar heel dicht op de huid van Nicodemus zit. Je moet opnieuw geboren worden. Je moet van boven vandaan geboren worden. Je moet er doorheen, door al je eigen patronen. En dan niet door een of andere eigen uiterste inspanning.

Er is een geheim, een beweging die je leven raakt, en die van de andere kant komt. Laat die in je leven toe. Dan zie je het Rijk van God. Dan kom je bij de kern der dingen.

Een geheimenis van de Drie-enige God. De Vader die zijn Zoon aan de wereld geeft, de Zoon, die zich als de slang in de woestijn aan het kruis laat verhogen. De Geest die als de wind waait. Je weet niet waarvandaan, en waarheen, maar zo is iedereen die uit God geboren wordt.

 

Het lijkt niet zo’n vreselijk inspirerend gegeven. Drie-eenheid.

Dat kan zo makkelijk een soort logische puzzel worden, die niet op te lossen is. En waarom ook veel gelovigen in onze tijd daar veel moeite mee hebben.

 

Maar begin gewoon in je eigen leven. Daar hebben wij zo vaak een soort drie-eenheid. Maar dan een valse drie-eenheid. Die zit ingebakken in ons mens-zijn.

Wij willen geluk. We zoeken iets moois. We verlangen. Maar zijn die verlangens wel echt onze eigen diepste verlangens? Je wilt zo graag op vakantie naar Italië. Of je wilt toch wel graag een nieuwe keuken. Hoe komt dat verlangen toch zo bij je binnen? Waarom zit het opeens in je en gaat opeens alles op aan dat verlangen? Vaak, heel vaak, omdat je een ander meende gelukkig te zien met wat jij nu wilt. Je ziet plaatjes van Italië, en opeens onbewust meen je dat mensen die daar in de mediterrane zon door prachtige idyllische plaatsjes dwalen, zeer gelukkig moeten zijn. En jij wilt dat gevoel ook. Of dichterbij: je collega vertelt dat hij en zijn vriendin naar Florence gaan. En opeens droom jij ook van dat geluk. Je wilt er ook heen.

Dan is er een drie-eenheid. Een van schijngeluk. Je collega: dat is één, jij: dat is twee, en het vermeende Italië-vakantiegevoel: dat is drie. Opeens een drie-eenheid.

Maar het levert niet op wat dat verlangen belooft. Als je op je werk komt en je zegt daar dat je ook een huisje in Toscane hebt geboekt, dan zegt je collega wel: “O, wat leuk”. Maar er sluipt een addertje bij hem binnen dat hem bijt:  die moet ook zo nodig...

En als je in Toscane zit, dan is het misschien wel leuk. Maar geeft lang niet zoveel geluk als het beloofde. Talloze voorbeelden zijn te noemen, van precies dit patroon. Dat wij gelukkig willen zijn met dit vermeende geluk van een ander. En van de botsingen die dat tussen mensen geeft. Talloze malen worden mensen elkaars rivalen, juist omdat ze met het geluk van een ander willen leven. Talloze malen is er een bepaalde leegte als blijkt dat het bezit van de zaak het eind van ’t vermaak  inluidt.

Wie met deze ogen naar zijn leven en naar de wereld kijkt, zal ontdekken dat het in eindeloze variaties, eindeloos vaak voorkomt. En dat talloze vormen van moeiten van het leven en van onderlinge spanningen tussen mensen en groepen daarmee te maken heeft. De verkeerde drie-eenheid van ons leven.

 

Wilt u er een bijbels verhaal bij?

Dacht u dat Eva zelf die vrucht zo begerenswaardig vond? Waarom wilde zo opeens hartstochtelijk van die vrucht eten? Vanwege die valse drie-eenheid. De slang tovert haar het zalige geluk voor dat ze als God zal zijn. Maar ogenblikkelijk wordt de schijn en de leegte en de naaktheid duidelijk. Valse drie-eenheid. Rivaliteit en onenigheid met God. Verwijten. Onderling ook. Die vrouw die U mij gegeven hebt…

En een bladzij verder, een verhaal verder gaat het al net zo. Kaïn wil gelukkig zijn met het geluk van zijn broer. Kaïn: één, Abel: twee, en een succesvol offer: drie. Als Kaïn in die drie-eenheid vastzit, en bij het geluk van zijn broer niet bereikt, wordt de liefde haat, en groeit de haat binnen die drie-eenheid tot proporties van moorddadig geweld.

En in de liefde is het al net zo. Abraham en Sara. Nog maar net een nieuw verbond met hen gesloten, komt Hagar. Eén, twee, drie. Jaloezie. Fout. Jakob en Ezau, eertgeboorterecht. Eén twee drie, fout.

Jozef, zijn broers en de positie in het gezin. Eén, twee, drie, fout…

 

Je moet opnieuw geboren worden om van deze eindeloze reeks van foute drie-eenheden bevrijd te worden.

Hoe dan?

Door de kracht van de Geest. Door de echte Drie-eenheid.  Door de Vader, de Zoon en de Geest.

Een prachtige Drie-eenheid. Het kan bijna niet. Jezus zegt, - en vooral het Johannesevangelie heeft daar oog voor- : De Vader en Ik, we zijn zo op elkaar betrokken, samen zijn wij één!

Denk er eens over na, gemeente, wat het betekent als Jezus zegt: Al wat ik de Vader zie doen, doe ik zelf ook. En wat Ik doe, doet de Vader. Al wat de Vader heeft heb Ik ook, en wat Ik heb, dat heeft de Vader ook.

Kan dat? Stel je dat tussen twee mensen voor. Dat twee mensen elkaar zo zouden nabootsen. Eigenlijk kun je maar twee kanten op: dan krijgen die twee eindeloos ruzie. Soms kan het lang goed gaan, als twee mensen eindeloos elkaar nadoen en één zijn. Twee vriendinnen. Het kan niet stuk. En plotseling klapt het.  Óf er is een kracht van liefde die echt onuitputtelijke en prachtig is. Tussen die twee, de Vader en de Zoon, is die onuitputtelijke goddelijke kracht van liefde. Dat noem je nu de heilige Geest. En die mag je ook gerust met een U aanspelen. Dat is de derde in het spel. Die derde maakt niet jaloers. Die verwekt geen onderlinge spanning. Maar die geeft beiden een onuitputtelijke vreugde. Ik en de Vader, de Vader en Ik. Ja dat is de heilige Geest. Drie-eenheid van oneindige leifde.

 

En dat straalt op ons af. Dat is iets wat onder de mensen zijn beslag krijgt. Dat is de Geest van God die ook op de mensen komt. Prachtig, de liefde van die twee. En opeens krijgt die liefde ons ook te pakken.

Dat is de wind van boven. Van boven geboren worden. Je wordt een ander mens. De wind waait waarheen hij wil. We weten niet hoe we aangestoken worden door die liefde, maar het gebeurt.

 

En dan komt er een knak in die valse drie-eenheid. Je hoeft niet meer te leven van nagebootste verlangens. Van geluk dat je van anderen oppikt. Het eerste grote gevolg van de Pinksterdag is een geweldige beweging onder de mensen die een prachtige gemeente vormen. Waar ze alles gemeenschappelijk hebben. Opeens is al die onderlinge rivaliteit weg. Alle sleutels hangen op één grote spijker. Niemand is meer jaloers. Want er is één grote beweging van de liefde, de agapè.

 

En dat zingen we aan de Tafel van de Heer, vandaag. Met dat prachtige Gezang 242. “Gij liefdevuur van God, kom ons geheel doordringen. Voeg hart en zin tezaam en heilig alle dingen. Des Heren Tafel brengt ons tot elkaar in vrede.

De mens die totaal in eenheid met God leefde, en daarom ook God zelf was, liet zich door gewelddadige drie-eenheid van mensen niet tot haat brengen. Hij overwon. Daarom is Hij net als die slang van Mozes. Alle mensen gebeten door het gif. Maar je kijkt omhoog naar het kruis, en je ziet oneindige liefde die overwint. En dan werkt het gif niet meer. Dat vieren we. Feest van de Drie-eenheid.

Ook biddend:

Vul aan wat ons ontbreekt, want stukwerk is ons pogen. En wat ons afleidt van de vrede uit den hoge, laat dat, verheven licht, in vuur en wind vergaan. Houdt Gij ons staande door het wonder van Gods naam.

De Drie-enige naam, aan wie de eer toekomt.

Eer aan de Vader,

Eer aan de Zoon,

Eer aan de heilige Geest,      Amen.