Tekst
van de preek op Paasmorgen 8 april 2007
Ds.
Ph. van Wijk
Lieve
gemeente,
Bij
dit prachtige lenteweer dat we al gekregen hebben, kun je romantisch dromen. En
zeker op het Paasfeest. De bloesem en de bloemen. De eitjes en die prachtige
natuur. Alles wordt weer nieuw. Je kunt er de mooiste poëzie op loslaten. En
als je het zonlicht over je gezicht laat glijden, zittend op een beschut plekje
in je tuin, en je voelt die nieuwe kracht van de zon dan lijkt de wereld toch
anders. Dat voedt die romantiek.
Helaas
gaat de wereld gewoon door. En vroeg of laat sta je weer met je beide benen op
de grond. Dromen bleken bedrog. Het leven even weerbarstig als altijd.
Maar
Pasen, gemeente, is werkelijk een nieuwe schepping. Niet op die dromerige
romantische manier.
Alles
opnieuw geschapen, zegt Johannes eigenlijk.
Vroeg
op de eerste dag van de week toen het nog donker was.
Dat
is toch de eerste scheppingsmorgen, als duisternis heerst over de oervloed.
Maar
in het midden van die oerchaos, die machten van de duisternis, klinkt de stem
van God. Licht. De scheiding van licht en duisternis.
En
daar, vanaf die eerste dag van de scheppingsweek begint een nieuwe wereld te
ontstaan.
Dat
is wat volgens Johannes nog een keer is gebeurd. Op de eerste dag van de
Paasweek.
Omdat
die nieuwe wereld toch oud was geworden.
Johannes
heeft zojuist ook verteld over de zesde dag. Ooit klonk op de zesde dag Gods
vreugdevolle roep: het prachtigste wat Ik gemaakt heb: zie de mens! Deze zesde
dag klinkt het nog een keer. Maar nu uit de mond van Pilatus. ‘Zie de mens’. De
kroon van de schepping heeft een doornenkroon gevlochten. De koning van de
schepping, de mens, draagt op deze zesde dag de bespottelijke karikatuur van
het koningschap, een purperen mantel waarmee de soldaten Hem hebben vernederd.
Ja,
Pilatus, je hebt gelijk. Zie de mens! Dat is de mens. Zo is de mensheid
vervallen. Kapot gegaan aan de rivaliteit. Zie de mens: de een levert de ander
uit. De een sluit de ander uit. De mens van de oude schepping. Het was al vroeg
begonnen. Kaïn, Abel.
Wat
is de kern van de mensheid? Dat vertellen de evangelisten. Dat er uiteindelijk
iemand de zondebok wordt. Zo probeert de mens te leven.
Dat
is de manier waarop samenlevingen in de oude schepping in stand gehouden
worden.
En
zover kan het overal komen, dat de echte rechtvaardige vermoord wordt.
Laten
we niet menen dat het in Barendrecht niet zou kunnen gebeuren. Dat we een
vredig dorp zijn. Ook dat is valse romantiek. Elke dag wordt ook in ons midden
Jezus vermoord.
En
God zag dat het niet goed was.
Er
zal een nieuwe schepping en een nieuwe mensheid moeten komen.
Na
de zesde dag kwam de zevende dag.
Rustdag.
Jezus
lag in het graf.
Maar
dan.
Petrus
en Johannes, onderweg op de eerste dag van de nieuwe week, leven nog in het
oude patroon. Zij denken nog vanuit de oude gebeurtenissen. De oude wereld. Ook
al hebben ze gehoord van Maria van Magdala dat de steen van het graf af is.
Het
graf. De dode. Dat is de wereld van de moord. Daar hadden zij niet aan mee
gedaan. Of toch wel?! Ze hadden gezwegen. Een van beiden er glashard om
gelogen. Wie uit diplomatie of politieke berekening niet opkomt voor de het
recht van de ontrechte rechtvaardige, maar zijn mond houd, bang is voor zijn
hachje, die kan denken dat hij de andere week weer gewoon door kan gaan, maar
die leeft toch bij een graf.
Dat
is één van de krachtigste dingen van het evangelie. Dat het de wereld niet
indeelt in good guys en bad guys.
Dacht
je dat Petrus en Johannes daar gelopen hebben met het gevoel: die slechte
hogepriester en dat vreselijke Sanhedrin, en die onrechtvaardige Pilatus en
Herodes, - zichzelf beschouwend als de
goede partij?
Zij
hebben daar gelopen met het geweten dat ook zij hun bijdrage hebben gehad in
het drama met Jezus. Ook zij zijn meegezogen en daarom gevlucht.
Dat
is een oude wereld. Ongelofelijk veel mensen leven in dat soort patronen. Ze
hebben het laten gebeuren dat er geen recht was voor hun vriend of hun zus of hun
collega. ‘Ik kon er toch ook niks aan doen?’ En ze denken verder te kunnen
leven. Maar in hun wereld bevindt zich een graf waarin, in letterlijke of
figuurlijk zin, iemand ligt. Soms is het conflict of de verwijdering al lang
vergeten. Tot blijkt dat het toch nog in de kelder van je ziel zit.
Blijkbaar
is het onmogelijk om jezelf van dit soort krachten te vrijwaren. En blijkbaar
moeten we accepteren dat het leven nu eenmaal verder moet. Er komt weer gewoon
een volgende week.
Ja,
maar dominee, je kunt toch de wereld niet veranderen? Zulke patronen zijn toch
onvermijdelijk?
De
wereld is veranderd!
Het
graf is leeg.
Waarom
is er geen dode meer in het graf?
Omdat
Jezus anders dan alle andere mensen had gereageerd op zijn uitwerping en moord.
Omdat
Hij midden in de verschrikkelijke chaos van de nacht van het kwaad zich niet
heeft laten meeslepen door dezelfde gevoelens.
Geen
lafheid op het moment dat Hij ziet aankomen dat Hij vermoord wordt.
Geen
bittere boosheid op zijn vrienden die het op het beslissende moment af hadden
laten weten. Geen rivaliteit aan zijn kant tegenover degenen die Hem wel als
hun rivaal hadden gezien.
Hij
had aan het kruis terecht kunnen bidden: Vader vernietig deze wereld, deze
mensheid die Mij als de enige die werkelijk rechtvaardige is in de nacht van de
dood jaagt. Vader, naar de hel met de mensheid.
Maar
Hij volhardde in pure liefde. Tegenover zijn laffe vrienden. Petrus. Hij roept
hem terug met de blik van de liefde op het moment dat hij Hem keihard laat
vallen. En tegenover zijn bittere vijanden. Hij bidt. ‘Vader vergeef het hun,
want zij weten niet wat ze doen.’
Haal
alle romantiek even bij het woord ‘liefde’ weg. Want dit is liefde. Hier is het
bewijs dat Jezus men en God in één persoon was. God is liefde. God is licht.
God is leven.
Jezus
is liefde. Jezus is licht. Jezus is leven.
En
daarom is het graf leeg.
Het
is onmogelijk dat iemand die zo volkomen liefde is, door een moord, door de
dood wordt vastgehouden.
Dat
is Pasen. Het graf is leeg.
De
liefde heeft het gewonnen van de nacht van de oerchaos.
De
Geest van God zweefde over de oerwateren. En toen was er de liefde en het
licht. De eerste dag.
Een
nieuwe schepping.
Het
is onmogelijk dat de wereld door ons veranderd wordt. Omdat wij kennelijk
altijd in de patronen, waarover we het hadden, blijven denken en doen.
Maar
ongekend is de kracht van Pasen. Jezus. Liefde. Licht.
En
daarom is het wel mogelijk geworden.
Door
die nieuwe wereld te scheppen zonder haat en wraak en vergelding en wrok en
rivaliteit, puur alleen opgebouwd uit liefde, is het ook voor ons mogelijk
geworden om in die nieuwe wereld te gaan delen.
Daar
zij we in gedoopt. Mensen van Pasen.
Pasen
is maar niet een of andere wonderbaarlijke herrijzenis van een lijk van een
beroemdheid. Maar begin van een totaal nieuwe schepping. Nieuwe wereld. Nieuwe
samenleving. Vrede op aarde in mensen van Gods welbehagen.
Laat
je er door bepalen.
Laat
dat zonlicht zijn dat langs je strijkt. Je zult een nieuwe vitaliteit bij
jezelf merken. Pasen is volop alles nieuw. Omdat je ook zelf uit de cirkel
uitgehaald wordt. Al je verhoudingen mogen nieuw worden.
Een
tuin van vrede.
Weet
je, eigenlijk heeft Maria zich niet helemaal vergist, zou je kunnen zeggen.
Ze
ziet de tuinman. En ik kan mij niet onttrekken aan de indruk dat Johannes
daarmee nog een verwijzing maakt naar het oerbegin van de schepping. Naar die
tuin van vrede.
Lieve
mensen. Het is Pasen. We moeten allemaal uit ons cirkeltje uitkomen.
De
commercie speelt daar handig op in. Je wordt stapelgek gemaakt met alle folders
die je rond deze paasdagen in de valse romantiek willen zuigen. Kopen. Nieuwe
meubels. Nieuwe tuinmeubels. Folder van de grootgrutter met pagina’s vol
romantisch gedekte tafels. Alsof het paradijs weer terug te halen is. Heel de
commercie wil je de leugen laten geloven dat je leven vol geluk en nieuw is als
je nu wat koopt. Het is niet meer dan nagebootst geluk. In wezen blijven al de
menselijke verhoudingen, die de wereld vermoeiend oud hadden gemaakt, zitten.
Net als in deze kerk blijven de grafzerken van doodgebloede verhoudingen in ons
leven liggen.
Maar
Pasen is echt vernieuwend. Een nieuwe scheppingsmorgen. De eerste dag! Omdat
het licht van de liefde en het leven het gewonnen hebben.
In
die liefde en die nieuwe schepping zijn wij gedoopt.
Sta
op. Laat deze wereld van totale liefde uw scheppingskracht zijn, zodat ook om u
heen de wereld herrijst. Laat over elk conflict, over elke verwijdering, over
elke verloren vriend of collega of broer of zus, over elke figuurlijke grafzerk
waarmee uw levensvloer nog geplaveid is, het licht van de liefde van God dat in
Pasen is gaan schijnen, opgaan. Totale vergeving. Verzoening. En de vrede van
God die alle verstand te boven gaat zal uw harten en zinnen bewaren in Christus
Jezus! Ja, de vrede van God zal deze wereld vernieuwen tot een tuin van vrede.
Eer
aan de Vader
Eer
aan de Zoon
Eer aan de heilige Geest.